Wat is mindfulness?

Benieuwd zijn naar wat er is

Mindfulness is aandacht brengen in het huidige moment, naar wat 'hier' en 'nu' aanwezig is.

Het is het tegenovergestelde van 'op automatische piloot' door het leven gaan. Als we op automatische piloot leven, verliezen we veel. We geraken in gedachten verzeild, zoals in plannen voor morgen of de komende week ("straks ga ik stofzuigen en daarna dat telefoontje doen") of in zorgen over het huis of de financiën, of we zijn simpelweg aan het dagdromen. De kracht van de automatische piloot merken we soms tussendoor op: bijvoorbeeld, je bent een lekkere pasta aan het eten en plots is alles op zonder dat je het werkelijk geproefd hebt. Of je neemt de foute weg tijdens het autorijden, omdat het een weg is die je veelal neemt.

Hoewel het soms nuttig is om op automatismen te kunnen terugvallen, heeft dit ook belangrijke nadelen. Mogelijks missen we ervaringen in het huidige moment. Hoe minder voeling we houden met het 'nu' hoe gemakkelijker zich onbewust negatieve spiralen in onze gevoelens of gedachten kunnen opbouwen.

Mindfulness betekent 'met volle aandacht' voor waar we dit moment mee bezig zijn. Dat wil zeggen dan we de gedachten en gevoelens waar onze aandacht automatisch naartoe getrokken wordt, opmerken en voorbij laten komen, terwijl we gefocust blijven in het nu.

Als je mindful in het leven staat, dan luister je naar het ruisen van de wind, je voelt de warmte van de zon op je gezicht, je ruikt de lekkere geur uit de keuken, je voelt het warme water tijdens het douchen, je waardeert een klein dagdagelijks geluk, .... Maar ook: je merkt de pijn op in je maag, je hoort de autosnelweg, je voelt je beroerd, je ruikt de vuilnis, je merkt een zwaar gevoel op in je benen, je merkt op hoe kritisch je over jezelf denkt, ....

Grondlegger Jon Kobat-Zinn legt uit

Mindfulness is niet steeds genieten

Mindfulness helpt je om meer voeling te hebben met positieve gevoelens en kan bijdragen aan een bewuster gevoel van dankbaarheid. Op dezelfde manier brengt mindfulness je dichterbij moeilijke emoties of fysieke gewaarwordingen waarmee je te maken krijgt of zelfkritische gedachten die je plagen.

Let op, het is niet de primaire doelstelling van mindfulnessbeoefening om ontspannen te worden. Het leert je niet hoe je stress, pijn en ongemak uit je leven kan bannen of hoe je storende gedachten kan verjagen. Mindfulness kan je wel leren om er met meer mildheid en openheid mee om te gaan. Zo zorgt mindfulness dat je minder automatisch wordt meegesleurd door gevoelens/gedachten.

Afleiding

Als we gefocust aandacht willen geven, geraken we regelmatig afgeleid. Dit is een normaal fenomeen: onze geest neemt automatisch allerlei prikkels waar. Zo willen we bijvoorbeeld gefocust zijn op een gesprek, maar trekken intussen ook geluiden uit de omgeving onze aandacht. Het geluid op zich trekt onze aandacht maar daarbij komt dat een eenvoudige geluidsprikkel ook aanleiding kan geven tot het produceren van allerlei (automatische) gedachten (en vaak oordelen). Bijvoorbeeld: "De buurman is zijn gras aan het maaien"; "ik moet ook mijn gras maaien; "Ik kom er niet toe om dit te doen; ik ben een sukkel dat ik hier niet in slaag; ....". Zeker als er emoties verbonden zijn (verdriet, onzekerheid, kwaadheid, ...) aan deze oordelen, dreigen we erin meegesleurd te worden en onze focus op het gesprek te verliezen.

Zoals tijdens andere activiteiten, worden we ook tijdens de beoefenen van mindfulness steeds weer afgeleid van onze beoogde focus. Het omgaan hiermee is een centraal onderdeel van de mindfulnessbeoefening.

Maar hoe doe je dat, omgaan met afleiding?

Een eerste stap is het opmerken dat je geest wordt afgeleid. Probeer dit op een vriendelijke manier te doen (vriendelijk, i.t.t. zelfbeschuldigend). Deze zachte manier van tegen jezelf te spreken, wordt in de mindfulnesspraktijk 'mild' genoemd. Mildheid kan je in het dagdagelijks leven zeker van pas komen zowel naar jezelf als in relatie tot anderen!
Na het opmerken van afleiding, keer je terug naar het onderwerp van je aandacht.

Telkens opnieuw

De vaardigheid van 'opmerken en terugkeren' dient telkens opnieuw te worden ingezet. Je geest dwaalt namelijk voortdurend af. Elke keer probeer je de draad weer op te nemen. Mogelijks heb je hier de ene keer meer last van dan de andere keer.

Oordeelsvrij

Een oordeel vormen doen we dagdagelijks talloze keren. Een oordeel of innerlijke commentaar wordt door je geest automatisch (en snel!) geproduceerd. Dat is nu eenmaal wat onze hersenen doen: voortdurend inschattingen maken. Is dit veilig voor mij? Is dit OK? Vind ik dit leuk? Vind ik dit mooi? Klopt dit?

Ook tijdens mindfulnessbeoefening produceert onze geest voortdurend oordelen. Voor de meeste mensen vraagt het veel oefening om het hoofd te bieden aan deze gedachten. Met deze gedachten gaan we op dezelfde manier om als met andere vormen van afleiding, namelijk opmerken ('aha, daar denk ik het weer') en terugkeren naar onze focus.

Pas op, als we oordelen in onze gedachtenstroom opmerken, is het niet nodig om deze te proberen veranderen of om te buigen (dus om bijvoorbeeld positiever te gaan denken). We gaan wel proberen onze gedachten op een open en vriendelijke manier te ontvangen en laten voorbijkomen.